Sometimes it becomes almost meditative for me to work like this and I’m most happy during the interaction with my subjects, then I’m free of thoughts.
Deze woorden komen uit de mond van de maakster van deze geweldig mooie tijgerfoto. Opgenomen tijdens een interview met Aoife O’Brien. Er zijn een hoop theoriën over van alles en nog wat. Nu zijn er veel theoriën die gewone verhaaltjes blijken te zijn. En er zijn ook verhalen welke vermomde theoriën zijn. Of is het allemaal om hetzelfde? Neem nou de fenomenologie, een uiterst zinnige stroming in de filosofie die ervan uitgaat dat je de dingen, de fenomenen, voor zichzelf moet laten spreken. Fenomenologen zijn tegen het empiricisme en tegen de rationaliteit. Dus je moet de verschijnselen niet handtastelijk bestuderen en je moet er beslist niet over na gaan zitten denken. Je moet de fenomenen zelf laten praten, alszijnde een object in je gedachten. Mooie boel; maar het levert wel uiterst boeiende proza op. Met als kampioenen de filosofen Heidegger en Sartre. (Het schijnt te lezen te zijn.).
Dus met je handen op je rug probeer je niet te denken en luister en kijk je naar het fenomeen. Dat lijkt bijna op meditatie, me dunkt. En daar is natuurlijk niks mis mee. Een fijne manier om op zo een manier femenologisch te mediteren is fotograferen. Je staat ervoor en klik, en klaar is Kees. Geen vragen, niks geen onderzoek, gewoon de zaken voor zichzelf laten spreken. En hoe directer, banaler en objectiever je het fotografeer des te meer laat je het ‘fenomeen’ helemaal voor zichzelf spreken. En als er zich vragen aandienen, tja, dan moet je beter ‘kijken’ of ‘luisteren’ naar het fenomeen, in de hoop dat er ooit een betekenis of een verhaal of een theorie zal opdoemen. En als dat dan nooit gebeurt zal dat dan beslist een eigenschap zijn van het betreffende fenomeen, of van de meditatieve onkunde van de beschouwer. Dat is ook nog mogelijk. Dus hoe je het ook draait of keert, je bent altijd voor zessen thuis, voordat het donker wordt.
Omdat al die fotografen de fenomenen voor zichzelf laten praten wordt het natuurlijk een enorm gekakel, al die foto’s, en dat zijn er een hoop. Heel veel, ik verzeker het u! Maar ik kan u geruststellen. De praktijk wijst uit dat een beetje foto niets laat horen. De boom blijft maar stilletjes de boom. En de tijger blijft de tijger. Zo ook de stoeptegel, en de horizon. Dus wat te doen? Want de foto moet gehoord worden en soms zelfs nog verkocht. En als nu blijkt dat de fenomeen niks gezegd hebben, heeft die foto natuurlijk ook niks te vertellen en is dus onverkoopbaar. Verzin een list, denk ik dan.
Een goede list is uiteindelijk de eenvoud zelve; Complementeer het zwijgende, nietszeggende fotobeeld met een evocatieve duiding. Je zou er luidsprekers bij kunnen zetten waaruit tijgergebrul komt. Maar met bovenstaande foto, waar de tijger rustig voor zich uitkijk, wordt dat een ietwat potsierlijk. Dus schrijven wij er een tekst onder. De ervaring heeft uitgewezen dat het niet uitmaakt wat je erbij schrijft. Zolang er maar een vorm van compleetheid wordt gesuggereerd die de kijker vooral niet verontrust. Laat mij proberen:
“De tijger prefereert veel hout in zijn kooi, zodat hij zijn nagels kan blijven scherpen.”
of:
“De oppasser van deze tijger is vorige week maandag overleden”
of:
“Het is de dompteur niet gelukt, de tijger van de kast af te krijgen”
of:
etcetera etcetera……….Het werkt altijd!!!!
Nou moet ik u verklappen dat de foto hiernaast geen gewone foto is maar een foto uit de kunstwereld, en daar fluit men met een totaal andere riedel. Nogmaals Charlotte Dumas maar dan vertaald:
Wanneer ik mijn onderwerp zie wordt ik zo gelukkig, dat ik niet meer hoef na te denken tijdens het werken. Het belichten van mijn fotorolletje wordt dan een soort van meditatie.
Fijne boel; maar het levert wel prachtige ogenschijnlijke obligate beelden op. Dat is gans niet bezwaarlijk zolang de literaire duiding maar niet obligaat is zoals bij een gewone poster van een tijger die u bij de Bruna kan kopen. Tekst (of kontekst) en beeld samen worden gepresenteert alszijnde een meditatieve beschouwing van het fenomeen tijger door een fotografe. Of is het een keurige fijnzinnige presentatie van een registratie van een tijger die naar een fenomeen kijkt, namelijk een mediterende fotografe. Het begint mij te duizelen. Wat zal het nu werkelijk zijn? En is het belangrijk om dat te weten? Want ik neem zonder meer aan dat het fantastisch mooie foto’s zijn die niet onder doen voor de schilderijen van de franse schilder Delacroix. En ook de literaire kontekst zal beslist niet onder doen voor het prachtige proza van de russische schrijver Isaac Babel. Maar wat gebeurt er nu precies? Waar zit ik naar te kijken? Ik probeer precies te zijn: Ik kijk naar het fenomeen foto, welk gegenereert is door het fenomeen fotoapparaat, welk werd bediend door het fenomeen Charlotte Dumas. De foto toont een zeer technische accurate registratie van het fenomeen tijger.
Als men een boek leest kijkt men niet naar de inktspetters op het papier die fonetische letters vormen. Als men leest is men direkt verbonden met de ideëen en denkbeelden van de schrijver. Als men in de spiegel kijkt, ziet men het gereflecteerde en niet de spiegel zelf. Hetzelfde geld voor een foto. Kijkend naar een foto ziet men datgene wat ooit geregistreerd is door het fototoestel, de foto zelf is eigenlijk onzichtbaar geworden. Raar maar waar. Maar dat is ook het aardige en fascinerende van een foto. Fotografie is geen natuur verschijnsel. Het is een product van onze technische cultuur, en is het resultaat van emprisch en rationeel denken en handelen. Daarom denk ik dat een foto en haar effect zich niet leent om op een fenomenologische wijze gekend te worden, laat staan beschreven te worden. Zeker niet als een belangrijk onderdeel van de fotografie ook nog eens verstoppertje speelt, namelijk de foto zelf. Omgekeerd zou het ook nog eens kunnen zijn dat fotografie misschien ongeschikt is als instrument voor fenomenologisch onderzoek. Meditatief of andersoortig. En dat geeft te denken.
De foto’s van Charlotte zijn geen Bruna posters. Daar zijn ze misschien kwalitatief veel te goed voor plus dat het ook nog kunstwerken blijken te zijn. Daarom is bovenstaande geen kritiek op de fotografie van Charlotte Dumas, maar wel een kritiek op de fenomenologische cultuur die dit soort foto’s in haar kontekst denkt te kunnen plaatsen. Naar aanleiding van haar foto’s schrijft Hanneke de Man van het De Pont museum het volgende:
Dumas is meer geinspireerd door de schilderkunst dan door de fotografie, Delacroix en Géricault zijn haar stralende voorbeelden. En zoals deze schilders is Dumas hoofdzakelijk geinteresseerd in de zeggingskracht van het beeld. En zoals deze schilders gebruikt Dumas het licht en de pose en de uitsnede als middel om dezelfde zeggingskracht te bereiken in haar foto’s.
Dus het is allemaal omhetzelfde? Het maakt dus niet uit of het een schilderij of een foto of een sprekende tijger is? En trouwens, waarom moet een beeld persé iets zeggen, als het bedoeld is om iets te laten zien? Praatjes vullen geen gaatjes. Of vullen ze de plaatjes………? Zou ik de woorden van Hanneke de Man werkelijk serieus nemen en geloven dan zijn de foto’s van Charlotte Dumas de groots mogelijke kul en charlatanerie. Maar dat zijn ze niet! Want het zijn gewoon prachtige waanzinnige mooie foto’s van tijgers die ik graag op posterformaat bij de Bruna zou willen kopen!
O ja: bovenstaande [foto] is dus een schilderij.
start your own art collection! white tiger 2 by Raipun. Oil on canvas++
Tweet
Schrijf je in voor
Mijn Nieuwsbrief
En blijf op de hoogte van mijn nieuwe artikelen. Die uitsluitend zullen gaan over mijn zoektocht en ideëen betreffende [fotografie]
You have Successfully Subscribed!
Nothing Goes A Long Way