Pieter Kottman Stekeblind?

NRC Handelsblad zaterdag 3 mei. Zaterdagbijvoegsel bladzijde 4. Rubriek met de titel “De week die was”. Item; Beeld. Bijna a4 groot wordt een kleurenfoto getoond van prinses Anette en prinses Maxima. De foto is van Floren van Olden, gemaakt op koninginnedag jongstleden. Een gewone aardige leuke kiek van twee zwaaiende prinsesen, niks aan de hand. Pieter Kottman, de chef van de zaterdagbijlage, voelde zich geroepen om deze foto te interviewen. In het interview wordt gewag gemaakt van het COC, Shakespeare, pillboxes (??), VPRO, wedijver aan het koninglijk hof en nog meer zaken die allemaal duidelijk niet op de foto te zien zijn. Maar ja, zo een foto kan natuurlijk lullen als brugman: Tenminste, als je Pieter zou willen geloven. Ikzelf ben niet zo gelovig; Nee, ik weet niet beter dan dat een foto niks zegt en niks vertelt, maar dat het ons iets toont. Desalnietemin geeft dit zieke interview ons de indruk dat de foto is verwikkeld in een heftig gesprek met dhr. Pieter Kottman. Met jolige spitsvondigheid en badinerende zelfingenomenheid wordt er op deze wijze een complete foto-column uit de duim gezogen. En dat schijnt te kunnen tegenwoordig. Het is een trend aan het worden, ook De Volkskrant blijkt zo een nare copywriter in dienst te hebben die wekelijks foto’s met verzinsels aanvult. Maar goed, dit terzijde.

 

Zoals een blinde met zijn gevoelige vingers het braille-schrift aftast, zo scant deze journalist met zijn ongevoelige ogen het fotobeeld. Zodoende weet hij er toch nog derdehands-informatie uit te lepelen. Deze informatie op zich is nikszeggend. Maar Pieter weet er iedere keer koddige etiketjes op te plakken, zodat wij zullen leren zien door zijn blinde ogen. Dat alles resulteert in een naargeestig kommentaar op een kommentaar op een kommentaar, welk dan ook nog eens voor 90 procent is aangevuld met zijn schoolmeester gezwets. Helaas, ik overdrijf niet! Al lees ik het stuk tien keer over, en kijk ik dertig keer naar de foto, ik kan niet anders konstateren dat het hele verhaaltje gewoon 5 keer gaat over niks. En als het dan ergens over zou moeten gaan is het over het literaire gehuppeldepup van deze Pieter. Want ik konstateer dat dhr. Kottman een groot bewonderaar en vereerder is van de voorstelling van zijn eigen geest. Dat is allemaal prima, ware het niet dat er in deze voorstelling van alles rondwaart behalve een gedachte of een gevoel welk enig affiniteit zou hebben met het beeldende en het visuele. Nee, deze geest is tamelijk blind voor al die zaken.

 

Toen ik indertijd omgang had met Gerrit Komrij viel het mij al op. Ik was toen in de jaren tachtig hevig geschokt over zijn naïviteit betreffende het visuele beeld. Als hij een illustratie uitkoos voor een gedicht of een verhaaltje, dan viel ik van mijn stoel van verbazing vanwege de banaliteit daarvan. Een visueel beeld een beetje lezen was dan zo ongeveer de onmogelijke leidraad. Een beeld echt zien was beslist totaal onmogelijk. Ik voelde mij niet prettig bij zulke dommigheid van Gerrit. Ook omdat ik wist dat hij alles was behalve dom. Maar die verwarring van toen bracht hij mij wel op het spoor.

 

Ik ben tot de ontdekking gekomen dat hoe meer je jezelf verlustigt in de geschreven taal hoe gevoellozer en blinder je wordt voor de visuele beelden die diezelfde geschreven woorden representeren. Het lijkt net of de geschreven teksten de ambitie hebben om zichzelf zover mogelijk los te zingen van die beelden. De teksten scheppen nieuwe mentale beelden, die een vergeestelijking en een abstrahering zijn van die originele visuele beelden waaruit deze teksten voortkomen. Daardoor krijgen deze teksten een aura van macht. Deze teksten, met hun nieuwe mentale beelden, denken dan belangrijker te zijn dan de visuele beelden. Nou kunnen teksten opzichzelf helemaal niks. Het zijn gewoon inktspettertjes op papier. (of pixels op de monitor). Maar de producers van deze teksten, en de mensen die deze teksten gebruiken voor hun doel, voelen zich natuurlijk wel machtig. In ieder geval machtiger dan het beeld. (Dat was trouwens ook de originele bedoeling van het geschreven woord!). En als je dit maar lang genoeg volhoud, en je ook nog je vermeende eigenwaarde verleent aan die teksten dan heeft dat tot gevolg dat je volledig apathisch en ongevoelig wordt voor het originele visuele beeld. Dat is voor mij een vaststaand feit. Dit weet ik uit ervaring. Of ik de preciese werking en uitwerking kan verklaren is een andere zaak. Ik denk eraan om ooit eens een werkeloze filosoof de opdracht te geven om dit voor mij eens netjes uit te pluizen en in kaart te brengen. Kunnen we lachen.

 

 

Dus hoe meer je verslingerd raak aan het geschreven woord, des te gevoellozer je wordt voor het visuele beeld. Nou hoor ik iemand verzuchten dat dat andersom ook zo zou gelden. Nee, zeg ik dan. Dat kan per definitie niet. Dit om de eenvoudige reden dat het visuele beeld er veel eerder was dan het geschreven woord. Het geschreven woord komt voort uit het beeld, en niet andersom. Dus als je het beeld echt begrijpt, begrijp je ook alles van het geschreven woord. Maar als je niet onderkent dat het geschreven woord voortkomt uit al die beelden, dan zal je die beelden ook nooit echt zien, laat staan begrijpen. Dit verzin ik niet, dit is onze geschiedenis.

 

Jawel, ik vind het een zielige vertoning, dat bijvoegelijk geleuter naar aanleiding van een foto. Het is zo gemakkelijk. De journalist hoeft er zijn stoel niet voor uit te komen. Ook de keuze van de foto doet totaal niet terzake. Volledig random. Nee, gewoon een beetje literair gegoochel en gejongleer met wat losliggende derde-hands informatie die je in zo een foto tegenkom. Volledig random. Maar ja, zucht, als je als onwetende journalist ook echt geloof in het fotografische beeld dan kan je ook niet anders. Ik denk dat het een soort van bidden is. Ik kan niks anders verzinnen. Alleen het resultaat is wel dat het niets meer of minder is dan een doorsnee liturgische tekst voor de Krant-God. Begrijpelijk, want die Godkrant moet dagelijks gevuld worden. Trouwens nu ik het er toch over heb; morgen dump ik voor een prikkie al mijn PCM-aandelen. Ik wil ervan af. Van al die banale onzin. Obsolete aflaten. Oudbollig geloof zo een papieren krant. Wel gezellig hoor, zo liggend op mijn bank met een Nederlandse Kwaliteits Krant, om heel devoot en plechtig de tijd te doden. Maar voor duidelijke kommentaren? Of objectieve nieuwsgaring? Als ik Pieter Kottman lees heb ik alleen maar grote twijfels.

 

Gelukkig stond er op de volgende pagina’s van diezelfde NRC een echt interview van Liesbeth Eugelink met Marjolein Februari. Over ongeloof. Ja, dat was een fijn interview; Pieter bedankt!

Pieter Kottman zei

Geachte heer de Graaff,

Met belangstelling las ik uw reactie op het fotorubriekje in Zaterdag &cetera, waarvoor ik u beleefd dank.

Het spijt mij te begrijpen dat u er geen plezier aan beleeft en u er zelfs aan ergert. Dat kan, niet iedere lezer waardeert alle rubrieken, een bijlage als de onze biedt noodzakelijkerwijs voor elk wat wils. Gelukkig beleefde u weer wel genoegen aan het interview met Marjolijn Februari, net als ik trouwens.

Los van persoonlijke meningen erover wil ik het rubriekje graag verdedigen. Ik ben zo vrij het niet met u eens te zijn dat een foto alleen maar toont en niets zegt. Beeld ‘betekent’ wat het betekent voor degene die het onder ogen krijgt. Die hoeft dat niet te verdedigen, ieder van ons heeft associaties, herinneringen, eigen ‘logica’, die een beeld kan opwekken en die legitiem zijn. Beeld – fotografie of anderszins – beoogt dat effect zelfs, min of meer nadrukkelijk. De rubriek speelt in op die natuurlijke behoefte en neiging van iedereen om zich te verhouden tot een bepaald beeld. Daarnaast is het rubriekje divertissement, een aardigheidje aan het begin van de bijlage.

Of wij uw reactie kunnen publiceren is nu niet te zeggen. Ruimtegebrek dwingt ons tot een strenge selectie. Maar bij deze hebt u in elk geval een reactie op uw reactie, waarvoor ik u nogmaals dank.

Met de meeste hoogachting,

Pieter Kottman

Chef Zaterdag &cetera Editor in chief . Bijlage/supplement NRC Handelsblad www.nrc.nl

ps. Een pillbox is de benaming voor het dopje dat de ene prinses op het hoofd droeg; die aanduiding is vrij algemeen bekend doordat Jackie Kennedy zo’n hoedje droeg toen haar man werd vermoord.

 

 

KEEES zei

 

Geachte Pieter kottman.

Dank voor uw reaktie. Ik ben fotograaf, beslist geen foto-journalist en al helemaal geen journalist. Met mijn passie voor fotografie schrijf ik weblogs. Een hobby, meer niet. De stukjes ronken, zijn baldadig en soms ordinair. En ook ik ben niet gevrijwaard van zelfingenomenheid. Daarom waardeer ik uw reaktie des te meer. Ik weet dat uw stukje geen nieuws-kommentaar is, en ik begrijp en accepteer uw omschrijving: “divertissement”. Dat is het ook en in zekere zin is het stukje in dat opzicht ook “onschuldig”. Gelukkig begrijpt u dat mijn stukje ook niet persoonlijk bedoeld is, nee, ik heb het gemunt op een zekere trend in de nederlandse journalistiek. En dan vooral hoe men omgaat met de fotografische werkelijkheid. Laat mij duiden.

Bijgestaan door zes starfighters openden mariniers het vuur op de molukse treinkapers. Dit was in de ochtend van 11 juni 1977. 6 mensen kwamen daarbij om het leven. Men zegt de fout te hebben gemaakt om de mariniers ook zelf hun aangerichte schade te laten opruimen. Deze mariniers waren voor de rest van hun leven zwaar getraumatiseerd. Sindsdien is er besloten om de uitvoerders van militair en politioneel geweld ver weg te houden van de gevolgen en resultaten van hun handelingen. Het is zelfs een policy geworden.

In Zuid-Dakota USA zit momenteel een luchtmacht officier een bomaanval uit te voeren in Afghanistan. Hij doet dit zittend voor een monitor met een joy-stick in zijn hand. Als hij de bommen heeft laten vallen (ECHTE BOMMEN!!!) loopt hij naar de ijskast voor een biertje. Hij zapt even, checkt zijn aandelen en belt zijn schoonmoeder. Of de echte bommen goed zijn neergekomen, hoeveel slachtoffers en etcetera is voor hem niet belangrijk. Daar ontfermt een andere functionaris zich over. Hij mag het zelfs niet weten!!! Want dat zou niet gezond zijn voor zijn functioneren.

Op 31 december 2006 kreeg Saddam Hussein de strop. Tijdens zijn terechtstelling werd er met een mobieltje een filmje gemaakt. Dit filmpje werd in cyberspace gegooid, voor een ieder te zien. Uit dat filmpje werd een foto getrokken, welke groot werd gepubliceerd op de voorpagina van de Volkskrant op 2 januari 2007. Wereldnieuws. De Volkskrant kon het niet laten om er een copywriter op te zetten die een gigantisch lang onderschrift schreef bij deze foto. Een soort-van-journalist die nog nooit een voet buiten Nederland had gezet. De onschuldige lezer ervaarde het relaasje bijkans als een ooggetuige verslag. Ikzelf ervaarde de tekst als uitermate genant, flagrante onzin en intens banaal. Na bestudering van de originele video vond ik het jolige relaas zelfs uitermate respectloos.

Remote en op afstand beelden behandelen alszijnde de werkelijkheid zelve. Daar vond toen een zekere omkering plaats, waarmee de objectieve nieuwsgaring haar eigen failliet ondertekende.

Misschien kunnen u en ik nog net onderscheid maken tussen “divertissement”, cabaret, en vrolijke eigengereide interpretaties. Doch, zoals ik niet wist wat een “pillbox” was zo zal de onvermoede lezer dit onderscheidt niet zelf kunnen maken! Daarvoor is de presentatie te geraffineerd. Want bovenstaand voorbeeld werd niet in het kunstkatern van de Volkskrant gepubliceerd doch pontificaal op de voorpagina. Alszijnde solide journalistiek, en alszijnde objectieve nieuwsgaring!

Nogmaals: Daar werd toen voor mij een grens op kwalijke wijze overschreden.

De foto heeft de vrolijke eigenschap dat men ongemerkt direkt gelooft wat men ziet op die foto. Het verwijst naar een vermeende werkelijkheid, die beslist die werkelijkheid niet is!!! En soms representeert die foto die werkelijkheid ook totaal niet. Op zich is dat niet erg. Men mag daar zelfs gebruik van maken. Zoals u dat ook doet. Maar ik konstateer in de journalistiek regelmatig misbruik. Want ik zou u meer voorbeelden kunnen noemen waarin de interpretatie van de foto door de journalist belangrijker is dan de feitelijkheden waarvan die foto getuigt. De interpretatie wordt dan gepresenteerd alszijnde het nieuws!

Beste Pieter Kottman; vandaar mijn allergie voor kommentaren bij fotografische beelden. En zou deze trend zich voortzetten in de toekomst dan houdt dat in dat er straks geen onderscheidt zal zijn tussen toneelrecensies en oorlogsnieuws. Alles zal dan remote en embedded zijn. De buitenlandse correspondent hoeft dan zijn huiskamer of hotelkamer niet meer uit. Waar ter wereld die hotelkamer zich ook bevindt, het maakt niet uit: gewoon online, en dan ben je overal, toch…..? Gewoon divertissement vanuit Kabul en Khartoum, en beeldbanken zat.

Ik hoorde de acteur Hans Aarsman ooit beweren dat de oorlogsfotograaf Kadir van Lohuizen eigenlijk vijftig jaar te laat achter de zaken aanliep. En dat de manier van werken van Kadir volledig uit de tijd zou zijn. Een raadselachtige dommigheid, zo een opmerking. Wiens tijd? Als ik ergens een immens respect voor heb dan zijn het wel voor de Ad van Denderens, de Arnold Karstens en de Kadirs van deze tijd. Nooit embedded en nooit remote.

En het siert de NRC dat het de enige krant in Nederlands is die hun series nog integraal publiceert in hun maandelijks katern. Integraal, met hier en daar een titel en/of een duiding en begeleidende tekst , maar beslist zonder eigengereide onzin kommentaren op de foto’s afzonderlijk. Maar ja, voor hoe lang nog??

Hoogachtend Kees de Graaff

 

 

Anoniem zei

Hallo allemaal,

Keees heeft gelijk wanner hij stelt dat hoe meer je jezelf verlustigt in de geschreven taal hoe gevoellozer en blinder je wordt de visuele beelden diezelfde geschreven woorden representeren. De wijze waarop Pieter Kottman een foto in ‘&cetera’ van 29/30 nov. bespreekt getuigt hiervan. Het is niet kies om met een foto van hun lijken, te fantaseren over het laatste moment van deze mensen.

++

 

++
Tweet