Selecteer een pagina

We praten het over het platte beeld. Tweedimensionaal. Daar kan een lijn op staan. een veeg. Twee vegen. Maar wanneer krijgt zoiets een betekenis? Als het lijkt op een bison of een boom? Een paar stippen erbij en het lijkt misschien op een gezicht? Maar wat dan? Wat moet je ermee? Zou ik me kunnen verplaatsen in mijn voorouders van pakweg 15 milennia terug dan zou ik me misschien kunnen voorstellen dat zoiets toch wel een magische uitwerking op mij zou hebben. Een soort rare tovenarij. Met een paar lijnen iets uitbeelden wat dan angstaanjagend veel lijkt op datgene wat heel belangrijk voor jou is. Misschien is de afbeelding wel onderdeel van het echte! Je was de gehele dag gefixeert op het wild waar je op jaagde om te overleven. De hele wereld de gehele dag fysiek. En dan ineens een beeltenis. Maar geen gewone beeltenis: een beeltenis welke je aanspreekt, welke je herkent, hoe rudimentair de beeltenis ook moge wezen. Ineens fysiek gewaarworden dat je zelf iets wat niet bestaat kan gewaarworden als iets bestaand. Je eigen beeldend vermogen. Je eigen projecties. Je eigen lusten, verlangens en angsten. Onder de indruk zijnde en niet beseffend dat je ook naast je fysieke ervaringen ook geestelijke ervaringen heb. Tenminste dat is dan iets waarmee jouw centrale zenuwstelsel mee speelt.

 

En iedere techniek die je niet kent en begrijp ervaar je als magisch. Diegene die erg handig werd in het maken van die afbeeldingen moest tot de ontdekking komen dat hij zijn medemens ermee in vervoering kon brengen. Dagenlang zoekt je hele familie zich rot naar die bison, zo noodzakelijk om te overleven. En jij verveelt je en tekent deze bison gewoon effe op de muur. Kinderen, mannen en vrouwen schrikken:”Kijk daar de bison!” en dat in een wereld waarin geen afbeeldingen bestaan, nergens, nergens. Je bewust worden van aspecten van je eigen onbewuste gedachtens die uitsluitend uit beelden bestaan. Geluidsbeelden, geurbeelden, kleurbeelden maar ook visuele beelden. En dan ineens op die muur. Die bison! Iets wat zo belangrijk is. Wat de gehele dag ongedifferentieerd door je gedachten dwaalt is ineens geconcretiseerd op die muur daar. en je heb geen middelen om het direct te begrijpen. En zolang je niet begrijp dat het een illusie is, een zinsbegoocheling zolang ervaar je het als magie. Als iets goddelijks, alleen heb je nog geen weet van het begrip god of goden. Want je heb je angsten noch niet duidelijk geparkeerd. Maar dit beeld geeft hoop! Angst, ontzag, maar ook veel hoop. Want zeg nou zelf. Als het je eindelijk lukt om zomaar zelf van het zeer belangrijke een concreet bestaand beeld te maken, voor iedereen zichtbaar, dan beheers je een nieuwe macht. En dat geeft hoop! Die beelden vieren wij, daar hebben wij ontzag voor. Die beelden zullen voor ons werken en wij koestern de beeldmakers. Onze nieuwe magiers.

 

Uit eigen ervaring weet ik dat als je echt wild in de heuse wildernis ziet, al is het maar voor een paar seconden, het een intense ervaring is die uitstijgt boven iedere beeltenis van datzelfde wild. Het is een belevenis die onuitwisbaar wordt. Daar kan geen natuurfilm tegenop, zelfs geen duizenden foto’s, hoe mooi en indrukwekkend deze ook mogen zijn. En ik vraag mij nu zelf af of een technische registratie gemaakt door een apparaat eigenlijk wel een beeld is? Een foto heeft weinig te maken met de verbeelding van een belevenis. Het is een koude kille wetenschappelijke registratie, hoe je het ook draait of keert. Het levert ons wel de nodige informatie, tja, dat wel. Maar was dat nou waar we op zaten te wachten? En wat is informatie; een eigentijds toverwoord?

 

Als je de reproducties van grot tekeningen bestudeert dan zie je dat ze indertijd de dieren akelig accuraat wisten weer te geven. Onvoorstelbaar echt, omdat de verbeelding zo intens was. Je ziet details die zo kenmerkend zijn voor het wild, op dusdanige wijze weergegeven dat je je ineens realiseert dat een technische foto-registratie dat per definitie nooit kan weergeven. De eigenheid van de bison gaat hier verder dan alleen zijn verstilde uiterlijkheid. Bedenk je dan ook nog dat deze beelden alleen te zien zijn bij fakkellicht, met bewegende schaduwen, of bij een kampvuur, dan begin je je te realiseren dat het een huiveringwekkend theater geweest moest zijn. Zeker voor iemand die 15 duizend jaar geleden daar leefde. Zonder andere afbeeldingen, zonder geschreven woord, zonder alles waarin u en ik momenteel leven. Zonder alles, alleen natuur, en zelfs dat woord bestond toen nog niet. Dus ook zonder natuur…… Onvoorstelbaar.

 

Ik vraag mij af of wij ons überhaupt kunnen realiseren in wat voor een tijd wij nu leven. Ik stel me voor dat de mensheid over 2000 jaar daar een woord voor heeft, waar wij nog geen weet en vermoeden van hebben. Een begrip welk precies aanduid in welke malligheid wij nu verkeren. Want een beeld in een grot maken met alle verbeelding is iets anders dan op een knopje drukken zonder enige verbeelding. En onze foto noemen wij nu een “perfecte” afbeelding, en dat klinkt mij nu toch wel enigszins pervers in de oren.

 

Miljarden en miljarden afbeeldingen maken wij automatisch ieder jaar. Ieder huishouden bezit wel één, twee of drie fototoestellen. We fotograferen ons suf terwijl we zowiezo geen tijd hebben om onze eigen afbeeldingen te bekijken. En dat geeft niet, want waarom zouden we? Al die apatische beelden hebben ons niets te zeggen. Daar is het ook helemaal niet om te doen, denk ik. De laatste reclame campagne van Canon voor zijn nieuwste consumenten camera (eos 450d) heeft de slogan: “Lets Play!”.

“Play what?” vraag ik mijzelf dan vertwijfeld af……

 

Wat is de magie, en wie zijn de magiers die ons nu in hun ban houden? Ik kan het u niet precies vertellen, want nog steeds blijft mijn centraal zenuwstelsel me parten spelen. Wat ik wel kan doen is u een foto tonen van iets waarop men momenteel aan het jagen is. Een foto van een “ziek” stukje DNA uit een embryo. Verbeelding en fotografie. Tis wel iets anders dan de bison van 15 duizend jaar geleden, tja, dat wel: Het zij zo.

::

::

 

 

.++

Schrijf je in voor

Mijn Nieuwsbrief

En blijf op de hoogte van mijn nieuwe artikelen. Die uitsluitend zullen gaan over mijn zoektocht en ideëen betreffende [fotografie]

You have Successfully Subscribed!

Pin It on Pinterest

Share This